Als uw gemeente maximaal tegemoet wil komen aan de klimaatdoelstellingen dan is het promoten/subsidiëren van de passieve bouwwijze de meest betrouwbare en duurzaamste optie. Een passief gebouw heeft de laagste netto energievraag en is daarmee per definitie het beste uitgangspunt voor een energie neutrale gebouwde omgeving. Wat je niet verbruikt hoef je immers niet op te wekken, zie ook de Trias Energetica. De elektriciteits die we vervolgens zelf opwekken gebruiken we dan vooral om in onze consumptieve energiebehoefte te voorzien, dat is al moeilijk genoeg. Hiermee voorkomt u als beleidsmaker dat burgers niet verrast worden door de gevolgen van gewijzigde wetgeving. Een Nul op de meter woning met onvoldoende goede gebouwschil leunt bijvoorbeeld te sterk op de salderingsregeling. Wanneer deze is afgebouwd worden de bewoners weer met een energiefactuur geconfronteerd. Nog los van de CO2 uitstoot die dit energieverbruik veroorzaakt, wilt u als gemeente waarschijnlijk bestendiger keuzes maken. Elders op dit kennisplatform is te lezen hoe een passief gebouw werkt, we beschrijven dit hier kort samen met onze aanpak om PassiefBouwen te stimuleren.
Wat is een passiefhuis?
Passiefhuizen worden ook wel zonnewoningen genoemd. Een passief gebouw is compact ontworpen, goed georiënteerd, heeft geen thermische bruggen, is kierdicht, heeft 3-laags glas en geïsoleerde kozijnen, extra isolatie van de schil en tot slot een ventilatiesysteem met warmte-terug-winning (WTW). Dit alles resulteert in een gebouw dat -mits het over voldoende thermische massa beschikt- vrijwel geen verwarmingsbehoefte heeft. Met andere woorden: de passieve zonne-energie en de interne warmte van huishoudelijke energie (koelkast, TV, koken, de bewoners zelf) geven bijna net zo veel warmte af als de woning aan warmte verliest. De energievraag van een passieve woning bestaat daarom voor de helft uit warmtevraag en de andere helft uit bereiding van warm tapwater. De consumptieve energie laten we hierbij buiten beschouwing, die is bewonersafhankelijk. De totale warmtevraag van een passieve woning bedraagt maximaal 15 kWh per vierkante meter per jaar. Momenteel is de warmtevraag van nieuw gebouwde woningen vaak een factor 2 tot zelfs 6 hoger! Als een woning als passief gebouw is ontworpen, berekend en gebouwd en aan alle kwaliteitsborgingen, inclusief tussentijdse bouwplaatscontroles is onderworpen, kan deze worden gecertificeerd met het gerenommeerde PassiefBouwenKeur® certificaat.
Waarom is de passieve bouwwijze de beste keuze?
De passieve bouwwijze is gebaseerd op de natuurkunde: op een bouwfysische wetenschappelijke manier beperken van de energievraag en dus de CO2 uitstoot, ‘wat je niet verbruikt hoef je immers ook niet op te wekken’. Hierbij wordt niet ‘gecompenseerd’ om energie neutraal, of ‘gesaldeerd’ of NOM (Nul op de Meter) te worden. Niet om deze concepten te veroordelen, maar slechts ter vergelijking. Sterker nog, met een passiefhuis als uitgangspunt bouwt men op de best mogelijke manier energie neutrale of NOM woningen. Passieve gebouwen worden doorgerekend in het PHPP (PassiefHuis PlanningsPakket), deze berekening is ontwikkeld om het energieverbruik van gebouwen door te rekenen en laat op objectieve wijze zien wat de Primaire Energie vraag (PE) en de Primaire Energie Renewables vraag (PER) van gebouwen zijn. Zelfs bij niet passieve gebouwen is dit een geschikte rekenmethodiek en daarom wordt deze vaak toegepast bij complexe renovaties.
De BENG regelgeving in Nederland die in 2020 van kracht wordt, gaat dezelfde eenheid hanteren als bij passief, namelijk het energieverbruik in kWh per m2 per jaar. Iets dat we bij de Stichting al meer dan 12 jaar met de PHPP berekening doen. Vanaf die datum praten we niet meer over de dimensie loze EPC uitkomsten van 0,4 of lager en dat is goed nieuws. Woningeigenaren kunnen eenvoudig het jaarverbruik van de woning berekenen, op basis van het berekend verbruik in kWh vermenigvuldigd met het aantal vierkante meters. De PHPP berekening voorspelt op een nauwkeurige wijze en de verwachte specifieke warmtevraag van een gebouw. Aan deze objectieve berekeningsmethodiek is al meer dan 15 jaar gewerkt en wetenschappelijk getoetst in het veld. Het is in het belang van de gemeente om dit te berekenen voor alle gebouwen, deze waarde bepaald namelijk de werkelijke CO2 uitstoot van het gebouw tijdens de gebruiksperiode. EPC 0,4 woningen kunnen in theorie wel 100kWh per m2/jaar verbruiken, tegen maximaal 15 kWh/m2/jr. voor passieve woningen. Door de vermindering van de specifieke warmtevraag van een gebouw, zijn passieve woningen zeer geschikt voor gasloze wijken en kan de opgewekte zonne-energie worden aangewend voor onder meer consumptief elektriciteitsverbruik.
Onze aanpak:
Men kan de bouwers (particulieren, ontwikkelaars, woningcorporaties) niet verplichten om passief te bouwen, maar wel stimuleren. Ons voorstel is dan ook om iedere woning in een zo vroeg mogelijk stadium (schetsontwerp) door te rekenen in de PHPP berekening om inzicht te geven in het werkelijke energieverbruik. Dit doen we met het programma DesignPH (enkele voorbeeld projecten staan op www.designph.nl). Met dit programma kunnen we op basis van het digitale aangeleverde schetsontwerp een PHPP berekening maken op hoofdlijnen. Opdrachtgevers en zelfs sommige architecten denken dat EPC 0,4 of zelfs EPC 0 een goede en zuinige woning oplevert, maar niets is minder waar. Wij vinden dat een opdrachtgever recht heeft om te weten wat zijn woning echt gaat verbruiken. Daarnaast gunnen we iedereen een passiefhuis, vanwege; het gezonde binnenklimaat, het hoge thermische comfort, de lage afhankelijkheid van techniek, de lage exploitatiekosten en niet in de laatste plaats het minimale energieverbruik en CO2 footprint.
Goede kwaliteitscontroles kosten geld en zijn streng, waardoor ze helaas maar al te vaak worden wegbezuinigd. De bouwer vindt het vaak lastig om gecontroleerd te worden en de woning te laten testen. Vooral door de opdrachtgevers te confronteren met het werkelijke energieverbruik van het door hun ingediende ontwerp, verhoogd de bewustwording en kans op een beter gebouw. Alleen al de gedachte dat EPC 0,4 woningen 2 tot 6 keer (afhankelijk van de gelijkwaardigheids-verklaringen) zo veel verbruiken dan een vergelijkbare passieve woning, zal de nodige opschudding veroorzaken. Het hoofddoel zal daarmee ook makkelijker worden bereikt: meer opdrachtgevers kiezen voor een passief gebouw en de CO2 uitstoot van de nieuwbouw is vanaf het kaar 2018 de laagst haalbare. Niet voor niets is passiefbouwen wereldwijd de snelst groeiende energie prestatie standaard.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_single_image image=”2186″ img_size=”full”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text]
Grondeigenaren stimuleren
Hoe kunnen gemeenten kopers van bouwkavels stimuleren om energetisch zo goed mogelijk te ontwerpen en te bouwen, waarbij we streven onder de maximale energievraag van passieve gebouwen (15kWh/m2/jaar) te blijven. Als Stichting zien we vaak dat bouwers wel de informatie gebruiken om een goed gebouw te realiseren, maar vaak op zien tegen alles wat er bij komt kijken om een passief gebouw te realiseren. Vanwege het ontbreken van kennis bij architecten en aannemers moeten zij deze informatie extern inkopen en wordt een passiefhuis soms zelfs om deze reden afgeraden. Daarnaast kunnen onvoorziene kosten ontstaan voor adviseurs, waardoor opdrachtgevers afhaken, omdat het kostenplaatje niet compleet is. Samen met gemeenten willen wij de drempels verlagen om een passiefhuis te realiseren.
Aanpak in detail:
Belangrijk is om goede randvoorwaarden te scheppen om kavelkopers kennis te laten maken met het energiezuinig bouwen en welke keuzes daarbij horen. Aangezien hier kosten aan verbonden zijn, is op basis van onze ervaring als Stichting het van belang het pad voor de kavelkopers zo eenvoudig uit te stippelen en eventuele externe kosten als subsidie aan te merken. Hierdoor verlagen we de drempel om volgens de voorwaarden van het passiefhuis principe te kunnen ontwerpen en bouwen. Het budget hiervoor is 4% van de koopsom van het kavel, maar de externe kosten zijn over het algemeen voor ieder gebouw in principe hetzelfde. Wij hebben deze kosten in enkele stappen opgebouwd. Kopers die hun nek uitsteken en gaan voor het volledig doorlopen van het PassiefBouwenKeur® ontvangen het meeste voordeel, maar ieder ontwerp wordt beoordeeld.
Om een woning volgens de passiefhuis principes te realiseren moet de opdrachtgever / architect / aannemer een aantal extra stappen aan het ontwerp en bouwproces toevoegen, te weten:
- De architect zal op de hoogte moeten zijn van de principes en uitgangspunten van de passieve bouwwijze.
- De architect kan zijn ontwerp energetisch verbeteren met het programma DesignPH.
- Het ontwerp zal moeten worden doorberekend met de PHPP rekentool.
- Er moeten scenario analyses plaatsvinden en er moet uitleg worden gegeven over de mogelijkheden aan de hand van het schetsontwerp.
- De aannemer en bijbehorende partijen moeten kennis opdoen over het passiefhuis principe en extra aandacht hebben tijdens de uitvoering.
- De installateurs moeten energiezuinigere woningen ontwerpen, waarbij stilte (geen geluid) een belangrijke rol heeft in het ontwerp van het ventilatiesysteem.
- Er zullen bouwplaatscontroles worden uitgevoerd om kennis te overdragen en de bouwkwaliteit te verhogen.
- Met behulp van thermografische metingen wordt vastgesteld of er geen thermische bruggen in het gebouw aanwezig zijn.
- De woning zal op luchtdoorlaatbaarheid van de gebouwschil worden getest
- Het ventilatiedebiet van het ventilatiesysteem moet goed worden afgesteld en worden nagemeten.
- De woning krijgt indien voldaan aan het protocol een officieel PassiefBouwenKeur® certificaat.
Voor alle partijen binnen het bouwteam, is passief bouwen uitdagend. Dit vergt een investering in tijd en geld van de betrokken partijen. Om deze extra stappen te financieren wordt er een subsidie ingezet en die komt toe aan de kavelkopers die daadwerkelijk een passief gebouw wensen en gaan realiseren. Alleen deze woningen voldoen immers aan de extreem lage energievraag.
Vergt een passiefhuis per saldo een extra investering?
Een passieve woning moet worden voorzien van drie-laags glas, bijbehorende kozijnen, extra isolatie en een ventilatiesysteem met hoog rendement Warmte Terug Winning (WTW). Deze componenten zijn niet noodzakelijk volgens het huidige bouwbesluit en vergen een extra investering. Wij gebruiken hier opzettelijk de term ‘investering’ omdat ze de woning waardevaster en toekomstbestendiger maken. Afhankelijk van een aantal factoren bedragen deze factoren ongeveer 5-10% van de bouwsom.
Er kan worden bespaard op materialen. Er hoeft niet altijd een dure (grondgebonden) warmtepomp te worden aangeschaft, volledige vloerverwarming is ook niet nodig en als voor stucwerk, hout, of steenstrips wordt gekozen, kan de buitengevel vervallen en kan de fundering smaller en lichter worden. Een compacter ontwerp resulteert vaak ook nog in lagere bouwkosten en de architect kan met de PHPP/designPH tool tijdens het ontwerp kosteneffectief optimaliseren. Er zijn architecten die beweren dat een passiefhuis helemaal niet duurder hoeft te zijn dan een EPOC 0,4 woning.
Tot slot is een woning met een extreem laag energievraag minder afhankelijk van techniek en daardoor qua exploitatiekosten gunstiger en per saldo altijd goedkoper dan een energie slurpende EPC 0,4 woning met PV panelen.
Opleiden, Stimuleren, Begeleiden en Belonen
De opdrachtgever (koper van het bouwkavel) zelf, maar ook de samenwerkende partijen die de kavelkoper inhuurt om dit proces goed te laten lopen, waaronder de architect, constructeur, bouwers en installateurs, hebben voldoende kennis nodig om te begrijpen hoe men energiezuiniger kan ontwerpen en bouwen. Ook goede afstemming met de gemeente en welstand is hierbij van belang. Omdat sommige maatregelen energie technisch logisch zijn, maar soms tegenstrijdig kunnen zijn met de wens van andere partijen.
Het gebouw moet uiteraard volgens het bouwbesluit gerealiseerd worden, maar het zou mooi zijn als een PHPP berekening met een PassiefBouwenKeur® deelcertificaat I, gehonoreerd wordt bij een bouwaanvraag en dat de EPC berekening kan komen te vervallen. Verschillende gemeentes in Nederland gaan hiermee al akkoord. Wij zullen, indien gewenst, Bouw en Woningtoezicht op de hoogte brengen over het reilen en zeilen bij passief ontwerpen en bouwen en uitleg geven bij het PassiefBouwenKeur®.
Naast het opleiden en het creëren van bewustwording worden potentiele kavelkopers gestimuleerd om een zo goed energiezuinig mogelijk een woning te laten ontwerpen. Zonder deze kennis te verspreiden weten kavelkopers niet wat er mogelijk is en zonder stimulans is de stap naar een Passieve woning vaak te groot om te nemen.
De pakketten en maatregelen die we voorstellen, dragen wel fundamenteel bij aan het hoofddoel: Energetisch de best mogelijke woningen te realiseren en CO2 uitstoot te minimaliseren. Hierbij worden kavelkopers stap voor stap beloond in advies uren en kwaliteitsboringen. Dit gebeurd in zes overzichtelijke stappen die we geheel aanpassen aan de wensen van de gemeente. Wilt u meer informatie over de mogelijkheden bij uw gemeente? Neem contact op met info@passiefbouwen.nl