Wat kan een bewoner met een passieve gebouwschil: zonnewarmte binnenhalen als het buiten koud is. Wat kan een bewoner met PhotoVoltaïsche (PV) panelen: elektriciteit opwekken als de zon schijnt in voornamelijk de zomer. Beiden hebben we hard nodig!
TEKST: GERBEN BOS, VICEVOORZITTER STICHTING PASSIEFBOUWEN
Een passieve gebouwschil levert een comfortabel warm en gezond binnenklimaat met de laagste energieverliezen, dus ook de laagste kosten. Maar we hebben ook elektriciteit nodig voor verlichting, koken, warm tapwater, huishoudelijke apparatuur, enzovoort. We zijn hierdoor behoorlijk afhankelijk geworden van fossiele brandstof en en sommige willen ons wijsmaken dat we dit kunnen oplossen met alleen PhotoVoltaïsche (PV) panelen. Sterker nog; onze bouwregelgeving is zo opgesteld.
Deze regelgeving is online kosteloos te raadplegen op www.bouwbesluitonline.nl/. Artikel 5.2 van het Bouwbesluit gaat over de energiezuinigheid van een gebouw. Het begint met de introductie: ‘De epc-eis is uitgedrukt in een grenswaarde voor de energieprestatiecoëffciënt en geeft de mate van energiezuinigheid van een gebouw aan.…. De uitkomst waardeert de belangrijkste energetische eigenschappen van een gebruiksfunctie, met inbegrip van de daarin aanwezige gebouwinstallaties. Deze bepalingsmethode geeft veel ontwerpvrijheid en een prikkel tot het geïntegreerd ontwerpen van casco en installaties en het bedenken van energiezuinige gebouwconcepten.’
Dat deze bepalingsmethode veel ontwerpvrijheid geeft hebben we de afgelopen tijd mogen lezen en zien aan de hand van de creativiteit van veel ontwikkelaars/aannemers/ opdrachtgevers die met slechts één PV paneel een betere score halen bij de epc-eis en daardoor de gebouwschil hebben kunnen optimaliseren. Zelfs PV panelen op het noorden mag je meerekenen. Ik ken persoonlijk geen schrijnender voorbeelden van misleiding dan dit. Een doorsnee koper heeft hier immers geen verstand van en zou moeten kunnen vertrouwen op de regelgeving.
Gebouwschil minimaliseren
Partijen die het passiehuis principe ambiëren zullen eerder de term minimaliseren gebruiken in plaats van optimaliseren van de gebouwschil. Een passief gebouw maximaliseert gebouwisolatie om de energievraag te beperken. Want wat je niet verbruikt hoef je ook niet op te wekken. Zodoende ben je eerder in staat om energieneutraal te bouwen. Maar daar is vanzelfsprekend wel meer voor nodig dan één PV paneel. Het is dan ook fascinerend te lezen wat hetzelfde artikel 5.2 als slotstuk onder bijna energieneutraal verstaat: ‘Het nieuwe zesde lid is qua inhoud grotendeels gelijk aan het oude vijfde lid, dat overigens nog niet in werking is getreden (Stb. 2015, 425). Een verschil is dat nu is aangegeven dat het om een afwijking van het eerste lid gaat. Een dergelijke wijziging is voor het moment van inwerkingtreding nodig omdat het in principe niet mogelijk is gelijktijdig aan het eerste en het zesde lid van artikel 5.2 te voldoen.
Het tweede verschil is dat de datum van inwerkingtreding, 1 januari 2019, die eerder in artikel II van genoemd staatsblad was opgenomen, nu rechtstreeks in het artikel staat. Dit komt de kenbaarheid van het voorschriften goede. Op grond van het achtste lid (was zevende lid) wordt in de Regeling Bouwbesluit 2012 invulling gegeven aan het begrip bijna energieneutraal.’ Nu begrijp ik waarom een grote kudde het nog niet helemaal snapt. Een schone taak aan ons om meer bekendheid te geven om een gebouwschil goed door de reken met het PHPP (PassiefHuis Plannings Programma). Waarbij gelukkig op een eenvoudige wijze, bouwfysica en energieverbruik, zonder gelijkwaardigheidsverklaringen en ander a aten, correct en nauwkeurig de energiebehoefte en primaire energievraag van gebouwen berekend kan worden. Hoe eenvoudig het programma PV panelen berekent, laten we zien aan de hand van een voorbeeld (zie tabel).
De tabel is afkomstig van het werkblad PhotoVoltaïsche (PV) installatie. In dit voorbeeld worden vijf verschillende systemen berekend: tien PV panelen horizontaal op een plat dak en verticaal geplaatste PV panelen georiënteerd op Zuid-, West-, Noord- en Oostzijde. De hellingshoek, oriëntatie, schaduw, aantallen en types PV panelen kunnen eenvoudig worden aangepast. Hierdoor kan een goede afweging gemaakt worden van het type paneel en de opbrengsten op maand- en jaarbasis. In de volgende uitgave wordt op dit onderwerp dieper ingegaan, dus wordt vervolgd…
Het PHPP programma bestaat uit heel veel werkbladen, die met het bovenstaand voorbeeld op eenvoudige wijze ook de opbrengsten kan berekenen. Deze werkbladen zijn de afgelopen jaren toegevoegd om de primaire energievraag renewables (PER) uit te rekenen voor de verschillende certificeringsklassen van het PassiefBouwenKeur. De assumptie is dat men het hele programma moet invullen om deze handige werkbladen te kunnen gebruiken. Echter, dat is gelukkig niet het geval. Na de zomer gee Stichting PassiefBouwen weer (introductie)cursussen om het PHPP te gaan gebruiken. De PHPP software kan men aanschaffen op onze website (www.passiebouwen.nl).